Soğutucu çeşitleri, kullanılacakları alan ve ortam şartları doğrultusunda farklı elemanlar kullanılarak imal edilen yapılardır. Bunların yanı sıra kullanıcının istekleri de büyük önem taşır. Ekonomik yönden uygun olması beklenen soğutucu çeşitleri bazen alış maliyeti, bazen de kullanım maliyeti olarak kullanıcıya katkı sağlamaktadır. Soğutucu çeşitleri genel çerçevede üç gruba ayrılmıştır. Bunlar;
- Su soğutmalı soğutucular
- Hava soğutmalı soğutucular
- Doğalgazlı soğutucular
Su Soğutmalı Soğutucular
Su soğutmalı soğutucular, kondenserin su ile soğutulması prensibi ile çalışır. Bu sistemlerde kule fanları bulunmaktadır. Kondenser kısmındaki borunun içerisinde ısınmış olan gazın sıcaklığını alan su, kule fanları tarafından soğutulur. Enjeksiyon makineleri, ekstruderlar, sıcak formlama kalıpları, perdah makineleri, silindir merdaneler, metal işleme tezgâhları ve benzeri soğutma uygulamalarında sıklıkla kullanılır. Kompakt tasarımı, yüksek performansı ve küçük hacmi ile dar alanlarda dahi kolaylıkla kullanılabilir. Su soğutmalı soğutucu sistemleri, içerisinde birçok farklı elemanı barındıran formattadır. Bu elemanlardan bazıları şunlardır;
- Kondenser: Su soğutmalı soğutucu sistemlerinde kullanılması gereken kondenserler, bakır borulu ve integral fin kanatlı tip olmalıdır.
- Evaporatör: Kabuk ve tüp evaporatörler, demir boru içerisinde U firkete bakır boru demeti olarak üretilmelidir. Boru demetinin sökülebilir olması halinde evaporatörün temizlik işlemleri oldukça kolaylaşacaktır.
- Mikroprosesör: Sistemde bulunan mikroişlemcinin cihazın çalışma sıcaklığı, üzerinde bulunan pompaların çalışma süresi, çalışma ve durma sıralaması, arıza uyarıları gibi tüm hareket takip özelliklerine sahip olması gerekir.
- Su tankı: Suyun depolanmasında kullanılan alandır. Kauçuk ile izole edilerek çevre ile ısı alış verişi minimum düzeye indirilebilir.
- Diğer devre elemanları: Sistemin daha güvenlikli çalışması için cihaz üzerinde drayer filtre, gözetleme camı, expansiyon valf, soleniod valf, kombine prosestat, su akış kontrol valfi, soğutma valfi, su ve hava tahliye valfleri gibi elemanlar bulunabilir.
Hava Soğutmalı Soğutucular
Hava soğutmalı soğutucularda kondenserin hava vasıtası ile soğutulması amaçlanmıştır. Plastik enjeksiyon makineleri, metal enjeksiyon makineleri, boru ve kablo sistemleri, kaplama banyoları, stoklama sistemleri, ayakkabı taban sanayisi, kapalı devre klima sistemleri, kapalı devre sanayi tesisleri, matbaa sanayi, pastörize sanayi, tekstil ve iplik sanayi, ilaç sanayi gibi çok sayıda kullanım alanına sahiptir. Hava soğutmalı soğutucu sistemleri içerisinde kullanılan elemanlar şu şekildedir;
- Kondenser: Hava soğutmalı soğutucu sistemlerinde bakır boru alüminyum kanatlı kondenserler yaygın olarak kullanılmaktadır. Aksiyal fanları sayesinde freon gazı sıvılaştırılarak evaporatörün beslenmesi sağlanır.
- Evaporatör: Eşanjör, freon gazının buharlaşmasını sağlayarak suyun istenilen değerde tutulmasında rol oynar.
- Kompresör: Hava soğutmalı soğutucu sistemlerinde çoğunlukla hermetik tip ya da yarı hermetik tip vidalı kompresörler kullanılır. Bu kompresörlerde karter ısıtıcı ve koruyucu röleler olması önemlidir. Titreşim alıcılar kullanılarak gaz sistemi kırılmaya karşı korunabilir.
- Diğer devre elemanları: Sistemin daha emniyetli ve düzenli çalışması adına expansiyon valf, dijital termostat, alçak ve yüksek basınç prosestatları, manometre, vana ve kurutucu filtre gibi elemanlar kullanılabilir.
Doğalgazlı Soğutucular
Soğutma işlemleri her ne kadar elektrikli sistemlerle yapılsa da, doğalgazlı sistemlerle de gerçekleştirmek mümkündür. Ticari olarak soğutma işlemlerinde elektrik ve doğalgaz arasındaki rekabetin artışı doğrultusunda, son yıllarda doğalgazlı soğutma sistemleri oldukça ciddi yol kat etmişlerdir. Artık günümüzde doğalgazlı soğutma teknolojilerinin elektrikli soğutma teknolojilerine göre daha az maliyetli ve daha çevre dostu oldukları kabul görmektedir.
Doğalgazlı soğutucular, soğutma etkisi yaratmak için ısı enerjisi kullanırlar. Bu sistemlerde soğutucu sıvı, evaporasyon işlemi sırasında düşük sıcaklık ve basınçta ısıyı absorbe eder. Kondensasyon işlemi sırasında ise yüksek sıcaklık ve basınçta ısı açığa çıkarır. Bu tip sistemler tek etkili ve çift etkili olarak iki grupta incelenir. Tek etkili sistemler sadece soğutma amacı ile kullanılırken çift etkili sistemler hem soğutma hem de ısıtma amacı ile kullanılabilmektedir. Bu sistemlerin içerisinde bulundurdukları elemanlar şunlardır;
- Kondenser: Soğutucu buharın yoğunlaşması ile kondenserin dibindeki kapta toplaşma olur. Soğutma suyu ısınarak kondenseri terk eder ve bu esnada soğutucu buhar soğur ve yoğuşur.
- Evaporatör: Soğutucu sıvı üst tanktaki kondenserden alt tanktaki evaporatöre nakledilir ve evaporatör boru demeti üzerine püskürtülmek suretiyle iletilir.
Doğalgazlı Soğutucuların Avantajları
- Direkt ateşlemeli brülörlü modeller kışın ısıtma kazanı olarak, yazın ise soğutma grubu olarak kullanılabilir. Bu durum ısıtma ve soğutma ihtiyacına ortak olarak cevap verebilme imkânı sunar
- Teçhizat elektrikli sistemlere göre daha uzun ömürlüdür
- Isıtma ya da soğutmada fark etmeksizin kullanım esnekliği ve kolaylığı sağlar
- İşletme maliyetleri oldukça düşük ve kullanıcı dostudur
- Bina dışında kullanılması halinde dış etkenlere karşı oldukça dayanıklıdır
- Yüksek güvenilirlik sağlamasının yanına bakım maliyeti oldukça düşüktür
- Sistemin kurulması için küçük denilebilecek bir alan yeterlidir
- Hareketli parça bulundurmayan anlaşılması basit bir sistemdir
- Değişen yük ve ortam şartlarına uyum sağlayabilecek potansiyeldedir
- Verimlilik açısından yüksek bir değere sahiptir.
Tüm Yorumlar