Evaporatör

Evaporatör diğer adı ile soğutma serpantini, soğutma sistemlerinde kullanılan buharlaştırıcılardır. Soğutma sistemlerinde soğutucu akışkanlar evaporatörden sıvı olarak girer, buharlaşıp gaz olarak çıkar. Soğutucu akışkanlar evaporatör kanallarına girer, ısıyı soğutulan maddeden soğurur ve kaynamaya başlayarak buharlaşır. Bu işlem sonunda evaporatör tüm sistemdeki soğutma olayını gerçekleştirmiş olur.

Evaporatörün amacı soğutma işlemini gerçekleştirmektir. Çalışma prensibi, soğutma suyunun buharlaşması sonucu havadan ısı alma prensibine dayanmaktadır. Su buharlaşırken havadan ısıyı çekmekte ve böylece havanın soğumasını sağlamaktadır. 

Evaporatör Çeşitleri

Evaporatör çeşitleri, soğutma sistemlerinde birçok değişkene göre tiplere ayrılan düzeneklerdir. Bu faktörler;

• Soğutucu akışkanın cinsi
• Çalışma koşulları
• Soğutulmak istenen akışkanın sirkülasyon yöntemi
• Soğutucu akışkanın kontrol tipi
• Uygulama yeri

Tüm bu değişkenlere göre farklı konstrüksiyon ve ebatlarda evaporatör tipleri tasarlanmıştır. Özellikle ticari ve endüstriyel soğutma sistemleri ve şok dondurma sistemlerinde geniş bir kullanım alanına sahiptir. 

Evaporatörler yapı itibarı ile 3 grupta incelenir. Bunlar;

1 Çıplak Borulu

2 Kanatlı Borulu

3 Plaka kanatçık borulu

İhtiyaca göre çeşitlenen evaporatörler vantilatörlü, fanlı (Serpantinli) veya cebri konveksiyonlu çeşitleri ile etkili soğutuculardır. Her evaporatör tipinin kendine göre bir kullanım alanı ve uygulama yöntemi bulunur. Soğutma ve iklimlendirme sistemlerinin en önemli parçalarından olup fiyatları da modellerine göre değişir. 

Çıplak Borulu Evaporatör: Bakır borunun kullanıldığı evaporatör çeşididir. Hava veya sıvı bir akışkanın soğutulmasında kullanılır. 

Kanatlı Borulu Evaporatör: Borularda kanatçıkların olduğu evaporatör çeşididir. Kanatçıklar yüzey alanını arttırmak amacı ile eklenmiştir. Yapışkan alanının arttığı buna karşın hava tabakasının ortadan kalkmadığı evaporatörlerdir.

Plakalı Kanatçıklı Evaporatör: Seri üretimin yapıldığı işletmelerde kullanılan buzdolabı, dondurucu ve soda kaynakları için üretilen evaporatör çeşididir. Sıcaklığı düşük depo alanlarında da grup ya da kümeler halinde monte edilerek kullanılır. Seri veya paralel bağlanabilir. Soğutma sistemli kamyon veya gemi depolarında da tercih edilir.

Kullanım Alanlarına Göre Evaporatör Çeşitleri

Evaporatörler kullanım alanlarına göre kendi aralarında 6 grupta incelenmektedir. Bunlar;

1 Endüstriyel kullanım evaporatör

2 Standart tip

3 Kabin tip

4 Çift üflemeli

5 Çok düşük hızlı

6 Şok dondurucular

Uygulama Özelliklerine Göre Evaporatör Çeşitleri

Uygulama özelliklerine göre evaporatörler 3 grupta incelenmektedir. Bunlar; gaz halindeki maddelerin soğutulmasında kullanılan evaporatör, sıvı haldeki maddelerin soğutulmasında kullanılan evaporatör ve katı maddelerin soğutulmasında kullanılan evaporatörlerdir. 

Gaz halindeki maddelerin soğutulmasında hava soğutmalı evaporatör kullanılır. Bunlar alçak hızlı, orta hızlı ve yüksek hızlı soğutuculardır. Su soğutmalı evaporatörler buz pisti ve buz yapıcı cihazlardan gıda sanayi ve bina genel soğutma sistemlerine kadar birçok alanda kullanılır. Hava soğutmalı su soğutma, su soğutmalı su soğutma ve kondensersiz su soğutma grupları bulunur. 

Evaporatör Kullanım Alanları

Tiplerine göre farklı alanlarda kullanılan evaporatör, soğutma serpantini olarak ta tanımlanır. Hemen her alanda karşılaşılan evaporatörler soğutma gücünden faydalanılan düzeneklerdir. Gemi ve petro-kimya alanından gıda sektörüne, buzdolabından iklimlendirme sistemleri ve depolara kadar kullanım alanı son derece geniştir. Plakalı borulu olanlar buzdolabı ve dondurucularda, çıplak borulu olanlar hava veya sıvı akışkanın soğutulmasında kullanılır. Shell & Tube evaporatör soğuk su üretim sistemlerinde amonyak evaporatör endüstriyel soğutma sistemlerinde kullanılan evaporatör çeşitleridir. 

Evaporatör seçiminde oda sıcaklığı ve nem seviyesine, oda sıcaklığı hava üfleme sıcaklığına, oda sıcaklığı evaporasyon sıcaklık farkına, oda boyutları ve üfleme mesafesine ve ihtiyaç duyulan hava debisine dikkat edilmelidir. Evaporatör birçok nedenden sensör arızası verebilir. Olası bir büyük arızanın önlenmesi için periyodik olarak kontrollerinin uzmanlar tarafından yapılması tavsiye edilir.