Evaporatör Çeşitleri

Evaporatör çeşitleri, kullanım alanları ve yapılarına göre birçok farklı sınıfa ayrılır. Evaporatör soğutma sistemlerinde kullanılan buharlaştırıcının bir diğer ismine de denir. Buharlaştırıcıya soğutma serpantin adı da verilir. Buharlaştırıcılar ya da soğutucular (evaporatörler) soğutucu akışkanın buharlaşma ile soğutulmasını amaçlayan, ortamın ısısının çekilmesini sağlayan elemanlardır. Evaporatörler kanatlı borulu, çıplak borulu ve plakalı borulu gibi çeşitlere ayrılır.

Evaporatör Çeşitleri

Evaporatör çeşitleri yapıları gereği kanatlı borulu, çıplak borulu ve plaka kanatçık borulu olmak üzere üç çeşide ayrılır. 

Kanatlı Borulu Evaporatör: 

İnce bir hava tabakası bir yalıtıcı gibi davranır ve yüzey alanına ve sıcaklık farkına bağlı olan ısı transferini yavaşlatır. Bu ince tabakanın neden olduğu iletim kaybını önlemek veya eşitlemek için kullanılan yöntemlerden biri yüzey alanını arttırmaktır. Bunun için evaporatör borularına kanatçık ekleme işlemi uygulanır. Kanatçıkların eklenmesi hava tabaksını yüzeyden kaldırmaz hatta yapıştırıcı yüzeyini arttırır ancak ısı gönderimi için de serpantinin boyutunu arttırmadan daha fazla yüzey alanı sağlar.

Çıplak Borulu Evaporatör: 

Küçük evaporatörlerden olan bu serpantin 10-22 mm çapında galvaniz kaplı bakır borulardan yapılmaktadır. Boruların serpantin biçiminde kıvrılması ile bu tür evaporatörler imal edilir. Kullanım alanları, büyük kapasiteli soğutma yükleri ve amonyaklı sistemlerdir. Bir sıvının ya da havanın soğutulmasında çıplak borulu serpantin kullanılabilir. Soğutucu olarak amonyak kullanılan evaporatörlerde ve başka tip olarak kullanılan büyük evaporatörlerde ise çelik boru kullanılır. Aynı zamanda bu boruların temizlenmesi ve kalıntıların çözülmesi kolaydır. Çıplak borulu evaporatörlerin zorlamalı çekişli hem vidalı hem de santrifüj modelleri vardır.

Plakalı Kanatçık Evaporatör: 

Kanatçıklı evaporatör olan plakalı kanatçık evaporatör havayı soğutma amacı ile kullanılır. Seri üretimin olduğu dondurucular, küçük buzdolapları ve soda kaynakları gibi ihtiyaçlar için yaygın olarak kullanılan bu tip evaporörlere plakalı kanatçık evaporatör denir. Plakalı kanatçık evaporatörleri sıcaklığı düşük olan depo mahallelerinin tesis edilmesinde gruplar ve kümeler halinde monte edilerek kullanılabilir. Bu tip ihtiyaçlara bağlı olarak kullanılabilen evaporatörler akışkan boruları seri veya paralel şekilde bağlanabilir. Plakalı kanatçık evaporatörler soğuk muhafazalı kamyon, gemi depolarında kullanılabilir. 

Plakalı kanatçık evaporatörleri soğutulmuş ve dondurulmuş gıda ürünlerinin korunmasında da kullanılabilmektedir. Hava filminin sebep olduğu ısı kaybının önüne geçmek için havanın evaporatör boyunca hızlı hareket etmesini sağlayacak bir vantilatör yerleştirilmelidir. Bu serpantinin tasarımı ve kullanımı gerekçesiyle fan havalı serpantin boyunca hareketini havanın indüklenmesi ya da zorla sirküle edilmesi ile sağlar. Bir vantilatör fanın kullanılması hava sirkülasyonunu ve havadan serpantinin içindeki soğutucuya doğru olan ısı transferini arttırır.

 Çünkü büyük miktarda hava serpantinin yüzey alanıyla temasa geçecektir. Serpantin üreticileri, ısı transferi ünitelerini şaşırtmalı boru sıraları olarak tasarlar. Bu tasarım ile bir fanın kullanılması daha fazla hava hacminin boru yüzeyi ile ya da ona bağlı kanatçıklar ile temasını sağlamış olur. Bu tür serpantindeki indüklenmiş hava hareketinin sonucunda ise belli bir sürede daha fazla hava ısısını serpantin içindeki soğutucuya bırakması sağlanmaktadır. 

Sıvı soğutmalı serpantinler de tıpkı hava soğutmalı serpantinler gibi uygulama ve kullanım alanlarına bağlı olarak çeşitli şekillerde tasarlanmışlardır. Sıvılarla metaller arasında hava ile metaller arasından daha fazla ısı transferi olduğu için bir su altı serpantininde benzer şartlar doğrultusunda, hava soğutmalı serpantinin birkaç katı ısıyı çekebilme kapasitesi bulunmaktadır. Su altı serpantinler soğutucuya ılık su veya diğer sıvılar ile dolu kutular konulduğunda, soğuk tutma özelliğinden çok faydalanılan su banyosu tipi soğutucularda kullanılır.

Evaporatörler kullanım alanına göre standart tip oda soğutucu, kabin tip oda soğutucu, çift üflemeli tip oda soğutucu, çok düşük hızlı oda soğutucu, endüstriyel soğutucular ve şok dondurucular olarak çeşitleri bulunan cihazlardır.