Günlük Hayatta Basınç Nerelerde Kullanılır?

Katı Basıncı: Basınç uygulanan kuvvet ile doğru orantılıdır. Kuvvetin büyüklüğü ne kadar fazla ise basıncın da büyüklüğü o kadar fazla olur. Aynı şekilde kuvvetin büyüklüğü ne kadar azsa basıncın da büyüklüğü o kadar az olur. Buradaki kuvvet kilogram veya belli bir miktar yük olarak düşünülebilir. Katı nesneler ağırlıklarından dolayı üzerinde bulundukları cisimlere bir miktar yük uygular. Buradaki yük kuvvettir ve bu yüzeylere basınç oluşturur. Kuvvetin(ağırlığın) artması basıncın da artmasına sebep olur.

Örnek olarak; bir blok taşın zemine uyguladığı kuvvete basınç denir. Aynı zemine birden fazla blok taşın konulması basıncın artmasına neden olur. Çünkü tek bir bloğun zemine uyguladığı basınç ağırlığıyla doğru orantılıyken eklenen diğer taşlarla birlikte artan ağırlık basınçla orantılı olur. Ağırlığın aynı kalması ve cismin yüzey alanının azalmasıyla ise yüzeye etki eden basınç artar. Bunun sebebi basıncın yüzey alanıyla ters orantılı olmasıdır. Yani blok taş yatay konumundan dik bir konuma getirildiğinde yüzey alanına uygulanan basınç artmış olur.

Sıvı Basıncı: Sıvı maddeler akışkandır ve katı cisimler gibi ağırlıkları nedeniyle değil de akışkan yapıları nedeniyle etki ettikleri her yüzeye basınç kuvveti uygularlar. Sıvıların basıncı yoğunluklarıyla ve bulundukları yükseklikle doğru orantılıdır. Bir sıvının derinliğinin fazla olması bulunduğu alana uyguladığı basıncın da fazla olması demektir. Derinliği artan sıvının zemine uyguladığı yük miktarı da artar. Sıvının sahip olduğu yoğunluk da basınçla doğru orantılıdır. Yani sıvı ne kadar yoğunsa uyguladığı basınç o kadar fazladır. 

Örnek olarak; Aynı derinlikte ve aynı akışkanlıklara sahip su ve alkolü ele alalım. Su ve alkol de aynı yüzeye temas etmelerine rağmen suyun tabana uyguladığı basınç miktarı daha fazladır. Çünkü su alkole göre daha yoğun bir maddedir. Sıvılarda basınç yoğunluk arttıkça artar.

Gaz Basıncı: Gazların bulundukları yüzeyler üzerine uyguladıkları basınç kuvveti sıvı basıncı gibidir. Çünkü gazlar da temas ettikleri bütün yüzeylere basınç kuvveti uygularlar. Gaz basıncı neredeyse her yerde vardır ancak çoğu zaman hafifliği nedeniyle fark edilmez.

Örnek olarak; atmosferde bulunan havanın yaptığı basınç kuvveti açık hava basıncı olarak adlandırılır. Gaz basıncı da sıvılarda olduğu gibi yükseklikle doğru orantılıdır. Bu nedenle örneğin rakımı yüksek yerlere çıkıldığında havadaki yoğunluk artar ve kulaklarımızda basınç oluştuğunu hissederiz. Bunun sebebi yüksek yerlerde havadaki basıncının daha fazla olmasıdır.

Günlük Hayatta Basınç Nerelerde Kullanılır?

Günlük hayatta basınçtan; katı, sıvı ve gaz basıncı olarak çok fazla alanda faydalanırız. Balta, bıçak, toplu iğne, çivi, vida gibi aletlerle ve büyük kayaların parçalanmasında kullanılan kama gibi araçlar, katıların basıncı iletmesi niteliğinden yararlanılarak üretilmiştir. Katı nesnelerin geniş alanlarına uygulanan kuvvet direkt olarak sivri uca aktarılır. Kuvvetin uygulandığı yüzeyden daha küçük veya sivri olan cisimler yüzeyde daha büyük basınç oluşturur.

Hidrolik fren sistemleri, hidrolik sistemli kepçeler, kepçe-kar araçları paletleri, emme basma tulumbalar, su cendereleri ve ısıtma soğutma sistemleri de basıncın günlük hayattaki kullanım alanlarına örnektir.

Soğutma Sistemlerinde Basınç Kavramı

Soğutma sistemlerinde, sistem içerisindeki soğutucu akışkanın basıncı, bu devrenin çalışma şartlarını gösterir. 

Yüksek Basınç Tarafı

Bir soğutma devresinde kompresörün basma tarafından basma borusuna, kondenser, sıvı tankı, sıvı borusu ve genleşme valfine kadar olan kısmına “yüksek basınç tarafı” denir. Soğutucu akışkan sıvıyı yoğunlaştırarak bulunduğu alana soğuk hava yaymak için kullanılan ısı değişim elemanına konderser denir.

Alçak Basınç Tarafı

Bir soğutma devresinde genleşme valfi çıkışından soğutucu ünite, emme borusu ve kompresörün emişine kadar olan kısmına “alçak basınç tarafı” denir.

Yoğuşma Basıncı

Soğutucu akışkanın kondenserdeki kızgın buhar, doymuş buhar, ıslak buhar ve sıvı halindeki akışkan sıcaklığına uygun olan basıncına yoğuşma basıncı denir. Yoğuşma basıncı aynı zamanda soğutma devresindeki yüksek basınç tarafıdır.

Soğutma sisteminde kompresör(sıkıştırıcı) devre dışı bırakıldığında belirli bir süre sonra yüksek basınç tarafındaki soğutucu akışkanın sıcaklığı yüksek basınç tarafını kaplayan hava sıcaklığıyla eşit olur. Böyle bir durumda, soğutma devresinin yüksek taraf basıncı, çevre havasının sıcaklığına uyan bir basınç olarak belirlenir. 

Belirli bir süre devre dışı olan kompresör tekrar devreye girdiğinde soğutucu akışkan sıcaklığı ile yoğuşturma ortamının sıcaklığı (çevre havası yoğuşturma ortamı olarak kullanılırsa) arasında çok az bir süre sıcaklık farkı olmadığından yoğuşma gerçekleşmez. 

Çok kısa bir zaman içinde yüksek taraf sıcaklığı yoğuşturma ortamı (çevre havası sıcaklığının üzerine çıkarak bir sıcaklık farkı oluşur. Bu fark yeterli bir seviyeye ulaşınca kondenserdeki soğutucu akışkandan yoğuşturma ortamına olan ısı transferi yeterli duruma gelerek kararlı bir yoğuşma başlamış olur.