Radyatör Ne Demek?

Radyatör, merkezi ısıtma sistemleri içerisinde hacim ısıtıcısı olarak en yaygın kullanılan cihazdır. Su, yağ vb. akışkanların sürekli olarak içinde devir-daim ettiği, akışkan ısısının dış ortama kolayca aktarılması için düş yüzeyinin kıvrımlı olduğu metal bir aygıttır.  Radyatörler,  gerçekte toplam ısı geçişinin yüzde 70 ila 80 kadarını taşınım (konveksiyon) ile yüzde 20 ila 30 kadarını ışınımla (radyasyon) sağlamaktadır. 

Radyatör çeşitleri

Radyatörler imal edildikleri malzemenin özellikleri doğrultusunda dört ana gruba ayrılmıştır. Bu dört grup şu şekildedir;

• Döküm radyatör
• Çelik radyatör
• Alüminyum radyatör
• Panel radyatör

Döküm Radyatör

Döküm radyatörler, dilimler halinde üretilip istenilen kapasite göz önüne alınarak gruplandırılır ve kullanıma sunulur. Pratikte daha fazlası sorun yaratmaya meyil gösterdiğinden 30 dilime kadar gruplama yapılması tavsiye edilir. Zorunlu hallerde ve daha fazla dilimli gruplandırma yapılması halinde, gruba giriş ve çıkış farklı taraflarda olmalıdır. Dökme demir korozyona oldukça dayanıklıdır. Bu nedenle döküm radyatörler oldukça uzun ömürlüdür. Genel kullanım olarak döküm radyatörler sıcak su sistemlerinde kullanıldıklarında 4 bar basınca, buharlı sistemlerde kullanıldıklarında ise 2 bar basınca kadar dayanıklılık gösterebilir. Daha yüksek basınca ihtiyaç duyulan durumlarda ise özel olarak imal edilmiş radyatörler kullanılmaktadır.

Farklı hacimlerde kullanılmak üzere konstrüksiyon çeşitleri vardır. Döküm radyatörün her bir dilimi 60 mm kalınlığındadır. Ayrıca bu dilimler alt ve üst olmak üzere 2 noktadan birbirlerine R 32 mm çelik nipeller ile bağlanır.

TS 369 ve DIN 4703 standartlarında ısıl kapasiteleri belirlenmiştir.

Dilimli Çelik Radyatör

Dilimli çelik radyatörler en az 1,25 mm kalınlıkta, pastan arındırılmış ve genel yapı çeliği olan Fe-37 özelliğine sahip saçtan imal edilirler. Yüzeylerinde katmer, çatlak, tufal ya da ezikler bulunmayan 2 yan yüzey levhası bir dilimi oluşturacak şekilde punta ya da benzeri bir kaynak işlemi vasıtasıyla birleştirilirler. Bu işlem sonucu elde edilen dilimler birbirlerine vidalı çelik nipeller kullanılarak ya da alın yüzeylerinden kaynak işlemi yapılarak gruplandırılırlar.

Çoğunlukla sıcak su sistemlerinde kullanılan dilimli çelik radyatörlerde en yüksek işletme basıncı 4 bar değerine sahiptir. Çelik radyatörler, döküm radyatörler ile kıyaslandıklarında çok daha hafif ve ucuzdurlar. Oluşabilecek kaçaklar kaynak yardımıyla kolaylıkla tamir edilebilir. En büyük dezavantajı korozyona karşı dayanıklı olmamalarıdır. Bu nedenle çelik radyatör kullanılan sistemlerde kapalı genleşme kabı mutlaka olmalıdır.

TS 4311 ve DIN 4703 standartları kapsamında dilimli çelik radyatörlerin minimum standart ısıl güçleri belirlenmiştir.

Panel Radyatör ( Levha Tipi Çelik Radyatör)

Panel radyatörler düz ya da dalgalı levhalardan oluşur. Bu levhalar en az 1,25 mm, pastan arındırılmış ve genel yapı çeliği Fe-37 özelliğine sahip saçtan, preste şekil verilerek imal edilirler. Ön ve arka yüz olarak kullanılan plakalar, radyatörü meydana getirecek şekilde punta ya da benzer bir kaynak işlemi ile birleştirilirler. Genellikle ön yüzleri düz olmakla beraber, arka yüzleri düz ya da düzlemsel kanatlı bir yapıya sahip olabilir. Ön yüzeyde ısı geçişi çoğunluk olarak ışınımla gerçekleşirken, arka yüzeyde ısı geçişi taşınım ile sağlanır. Kanatlar, yüzeye tam temasta olacak ancak temas direnci oluşturmayacak şekilde tasarlanmalıdırlar.

Kanatlar ise kendi içerisinde P, PK, PKKP, PKKPKP olacak şekilde gruplandırılır. Tercih edilen kanat tipi ağırlık, su hacmi ve ısıl kapasite değerleri bakımından değişiklik gösterecektir. Bunlar içerisinde en yaygın olarak kullanılan PKKP radyatör modelidir.

P: Panel (radyatör ön yüzeyi)

K: Radyatör içerisinde bulunan kanat sayısı

PKKP radyatör: Panel – Kanat – Kanat – Panel

Alüminyum Radyatör

Alüminyum radyatörler imalat şekillerine göre, döküm ve ekstrüze olarak 2 çeşittir. Döküm olan alüminyum radyatörler, BSEN1676 standardı gereğince Al Si9Cu alaşımından ve et kalınlığı en az 1,5 mm olacak şekilde imal edilirler. Ekstrüze olanlar ise AlMgSi alaşımına karşılık olan, EN AW-606 dövme alüminyum alaşımından ve et kalınlığı en az 1,1 mm olacak şekilde üretilirler. Dilimler birbirlerine bağlanırken sağ ve sol kısımlarda R11 / 4” Whitworth boru vidası çekilmiş nipeller kullanılır. Dilimlerin gruplandırılma işlemi sırasında bakır esaslı malzeme ile alüminyum yüzeylerin doğrudan temas etmemesine dikkat edilmelidir.

Radyatör Seçim Kriterleri

Farklı radyatörler arasında tercih yaparken bazı kriterler göz önüne alınmalıdır. Bu kriterler aşağıda verilmiştir;

• Kullanma Süresi: Kullanılan malzemeye göre radyatörün ömrü değişiklik gösterecektir. Bu konuda en iyi performansı sağlayan radyatörler döküm radyatörlerdir. Panel radyatörler 15 ila 20 yıl arasında ömürlerini doldururken, alüminyum radyatörlerde ise ömür beklentisi değişkendir.
• Radyatör Maliyeti: Radyatör fiyatları karşılaştırmasında metrekare fiyatlarından çok kalori maliyetleri göz önüne alınmalıdır. Fiyat bakımından en pahalı radyatörler döküm ve alüminyum radyatörlerdir. Panel radyatörler biraz daha ucuz olmakla beraber, en ucuz radyatör tipi dilimli çelik radyatörlerdir.
• Ağırlık: Montaj işleminde oldukça önemli rol oynayan ağırlık, tercih yapılırken göz önünde bulundurulmalıdır. Döküm radyatörler diğerlerine kıyasla daha ağır olduğundan bu bağlamda dezavantajlıdır.
• Su hacmi: Su hacmi yüksek olan radyatörlerin ısınması ve soğuması uzun zaman almaktadır. Dilimli çelik radyatörler bu bakımdan avantajlıdır.